iranian man

این مطلب مهم از دکتر رضا منصوری استاد فیزیک دانشگاه شریف :  

انسان ایرانی

 فروردین ۱۳۹۵

 

انسان ایرانی متحول می‌شود! این تحول را از جنس گامی در جهت تکامل داروینی می‌بینم. انسان مدرن «جهیده» است به معنی این که «موتانت» است. اما انسان ایرانی هنوز با ساختار ذهنی منجمد شده در قرن‌های ۶ تا ۸ هجری می‌زید و تفکر می‌کند! کافی است به رفتار روزمره یا سیاسی انسان ایرانی و یا مکتوبات فیلسوف ایرانی نگاه کنیم تا این انجماد فکری را ببینیم. این انسان مفاهیم نوین را نمی‌درکد! کلمه‌ی شیر را می‌شنود که بر مفهوم مدرن شیر آب اطلاق می‌شود اما آن را شیر گاو می‌پندارد؛ کلمه‌ی علم را می‌شنود که بر «چیزی» نوین اطلاق می‌شود اما آن را با علم فارابی و نظامیه‌ای اشتباه می‌گیرد؛ کلمه‌ی سکولار را می‌شنود اما آن را با اباحه‌گری اشتباه می‌گیرد. این انسان با فرایند مدرن مفهوم‌سازی بیگانه است! این انسان ناجهیده است!

همین انسان ایرانی اما، پس از سه هزار سال، در سال ۱۳۸۸ با شوکی معنوی روبه‌رو شد، ساختار ذهنی‌اش به هم ریخت، در هم شکست، مفاهیم‌اش نامفهوم شدند تا مفاهیمی نو جایگزین شود! و حالا دارد به سمت درک مدرنیت و الزامات جهان کنونی پیش می‌رود. سال ۱۳۹۵ را من اولین تجلی این جهش ذهنی پس از فروپاشی در تکامل انسان ایرانی می‌بینم. انسان روشنفکر ایرانی هم تازه می‌خواهد متولد بشود، شاید! اما همین انسان ایرانی با شناخت سنت پر ارزشش شاید انسان مدرن نوعی دیگر بیافریند مبتنی بر عشق و نه خشونت؛ مبتنی بر صلح و نه جنگ؛ مبتنی بر گفتگو و نه فحاشی و تخریب؛ مبتنی بر همکاری و همیاری و نه انزوا! خوشاید این انسان ایرانی خوشاید! جای تفکر اما هنوز خالی است! 

انسان ایرانی پس از سه هزار سال هنوز در توهم علاقه به علم است و در توهم اهمیت به تفکر و خرد! همین انسان ایرانی دارد رابطه‌اش را با طبیعت و ماوراء طبیعت از نو تعریف می‌کند. انسان ایرانی مدلی دیگر از مدرنیت ارائه خواهد داد اگر با خرد و تفکر کنار بیاید؛ و اگر بزرگانی انتخاب کند که این انسان ایرانی را، نه مانند سلجوقیان خردگریز و ساسانیان نا آشنا به خرد، اما اقتدارگرا، که مانند دوران طلایی خردگرایی آل‌بویه اداره کنند! نباشد آن‌گونه که مانند دوران ساسانیان فیلسوفانی به ایران هجرت کنند اما بیش از دو سال تحمل جو نابخردانه را نکنند، یا مانند سلجوقیان تفکر را کفر بدانند و ابن‌سیناها را تکفیر بکنند، یا مانند دوران صفویه دوربین نجومی را ببینند و بی‌اعتنا باشند، یا مانند قاجار آن را «اسباب تفرج آسمان فرنگیان» اعلام کنند و «نخواهند برای هوا خرج بکنند»! 

انسان ایرانی تاکنون حاکم می‌شناخت و مردم. حالا دولت می‌شناسد و ملت. ملت در چند سال گذشته خود را نشان داد، وجود خود را اعلام کرد؛ و دولت، نه نظام، هم این وجود ملت را خوشامد گفت. این شروع سر برآوردن ملت و انسان ایرانی نوین است. محمد علی فروغی ۹۸ سال پیش، حدود یک قرن پیش، در حال افسردگی از اوضاع ایران و هنگامی که بعد از چنگ جهانی اول برای احقاق حقوق ایران در مذاکرات صلح ورسای به پاریس رفته بود از نبود «ملت» در ایران می‌نالید! و چه خوب تشخیص داده بود. حالا من شادمانم از این که ملت سر برآورده است. اصلا دیر نیست به موقع است. ما داریم می رویم پس ار سه هزار سال. و پشت سر گذاشتن امپراطوری‌هایی مانند هخامنشیان، ساسانیان، آل‌بویه، سلجوقیان، و صفویه، حالا دولت و ملت داشته باشیم^۲. این شروع سر برآوردن انسان نوین ایرانی است. اما تا «جهیده» شدن هنوز راه طولانی در پیش داریم؛ هنوز مانده است تا تکامل ذهنی در ما اتفاق بیفتد و جهیده شویم. هنوز ساختار ذهنی ما از انجماد هشتصد ساله در نیامده است. هنوز خرد مدرن را نمی‌شناسیم. هنوز تکلیف ما با علم و فناوری روشن نیست. هنوز فقط پا جای پای دیگران می‌گذاریم. اما این انسان ایرانی می‌تواند و باید به عشق برگردد و هدف علم و خرد نوین را به عشق و صلح بپیوندد. مدلی دیگر از توسعه در جهان نشان بدهد. ما مستعد این راه‌گشایی هستیم. مدل‌سازی در جهان امروز جز از طریق گفتمان و درک اتفاق نمی‌افتد. پس باید از انزوا به درآییم، برای درک انسان مدرن تهاجم کنیم، نه این که این انسان نوین، و نه این که فرهنگ مرگ و قدرت مخرب، بر ما تهاجم کند! انقلاب ما باید انقلاب سر برآوردن عشق و خرد باشد، متناسب با دوران نوین! شبیه به انقلاب‌های علمی چند سده‌ی گذشته. بصیرت ما باید در شناخت موقعیت تاریخی خودمان باشد نه در تاکید بر گذشته. انسان ساخته شده که تغییر کند! تغییر در  امتداد سنت. نه انقلاب گسسته از سنت! انسانی که می‌شناسیم کمتر از ده هزار سال تاریخ دارد، انسان مدرن کمتر از ۴۰۰ سال تجربه دارد. این تجربه با ارزش است اما مطلق نیست. انسان ۱۰۰ سال بعد یا هزار سال بعد چگونه خواهد بود؟ ما برای این که در ساختن انسان ۱۰۰ یا هزار سال بعد نقش داشته باشیم باید «باشیم»! بودن مترادف است با قدرت حفظ نوع؛ قدرت برای حفظ نوع انسان ایرانی! پس داشتن قدرت، چه نرم و چه سخت، اولویت است. اولویتی که تعریف آن همان قدر نابدیهی است که تعریف انسان ایرانی! برای این بکوشیم. این وظیفه‌ی نسل ما است تا نسل بعدی برای جهش آماده شود.

 

* ویراست اولیه‌ی این متن، که در اسفند ۱۳۹۴ به توصیه‌ی آقای دکتر ناصر فکوهی نوشته شده بود، در ویژه‌نامه‌ی نوروزی سال ۱۳۹۵ انسان‌شناسی چاپ شد.

 

۱. یادداشت‌های روزانه‌ی محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس، دسامبر ۱۹۱۸-اوت ۱۹۲۰، تهران، گنجینه‌ی پژوهشی ایرج افشار، چاپ دوم ۱۳۹۴، ص ۴۶۵: »حاصل آنکه حرف همان است که همیشه می‌گفتم: ایران نه دولت دارد و نه ملت. جماعتی هم که قدرت دارند و کار از دستشان ساخته است مصلحت شخص خود را در این ترتیب حالیه می‌پندارند. باقی هم که خوابند..... ملت ایران باید صدا داشته باشد، افکار داشته باشد، ایران باید ملت داشته باشد.»

منبع 

چرا حوادث تروریستی بروکسل و پاریس و ... را محکوم نمی کنیم؟

بسم الله الرحمن الرحیم
با عرض سلام و ادب خدمت کاربران گرامی .
امروز که بنده در حال نوشتن این متن هستم 3 انفجار تروریستی توسط گروه داعش در بروکسل پایتخت بلژیک و اتحادیه اروپا رخ داده است . اتفاقی که حتی اشک های خانوم موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را در آورد : http://persian.euronews.com/2016/03/...sels-bombings/
آدم باید سنگ دل باشد تا نتواند با اروپائیان هم دردی کند . شهروندان اروپائی که با آغوش باز پذیرای سوری های مهاجر شدند هر چند به خطرات ورود آنان و نفوذ داعش در میان آنان آگاه بودند . مردم اروپا و آمریکا امروزه پذیرای میلیون ها مسلمان مهاجر اند هر چند افراطی های آن کشور ها اعتراض داشته باشند .

ما مردان و زنان خاورمیانه هستیم . مردمانی که سایه شوم جنگ همواره روی زندگی ما سایه افکنده است . همسایگان ما غرق در خون اند . خون بیگناهانی که توسط جاهلان ریخته می شود .



چه بخواهیم و چه نخواهیم تمام این مصائب به نام اسلام و مسلمین تمام خواهند شد . اگر ما هزاران نامه و پیام ویدئو نیز بدهیم با یک انفجار داعش تمام نقشه هایمان بر آب می رود . مردم عامی جهان روز به روز ذهنیتشان نسبت به اسلام بد تر خواهد شد و برای آنان اسلام راستین همان اسلام داعشی خواهد بود و متاسفانه این مردم عامه اکثریت مردم را تشکیل میدهند .

هدف و آرزوی ما گسترش اسلام ، این دین کامل است اما به این هدف نرسیدیم و نخواهیم رسید تا داعش و امثال داعش نام زیبای این دین را خراب میکنند . داعش با قدرت کار خودش را میکند و کمر همت به نابودی هر چه سریع تر اسلام بسته است و اما این وسط ما چه کار میکنیم ؟ تنها نظاره گریم . منفعل به معنای واقعی کلمه .

دوستان ... دغدغه ای که امروز باعث شد تا بنده این متن را بنویسم این بود که وظائف ما مردم عادی را گوشزد کنم . در حالی که ما در حال لذت بردن از نسیم باد نوروزی هستیم ، عده ای در قلب اروپا کشته شده اند و اکثریت نگران اند . آنان که زنده مانده اند و مظرب ؛ از هر مسلمان ریشویی که نماز میخواند و زن محجبه ای می ترسند و همراه ترس همیشه منفی نگری می آید . ذهنیت اروپاییان نسبت به ما منفی است و منفی خواهد بود تا زمانی که همینطور منفعل باقی بمانیم .
دوستان من ... چرا منفعل باشیم و ناظر به تاراج رفتن آبرویی که داریم ؟ چرا بگذاریم رسانه ها و داعش افکار عمومی جهان را مدیریت کنند در حالی که میتوانیم موثر باشیم ؟

خوشبختانه در دنیایی زندگی میکنیم که هر فرد یک رسانه است . اکثر شما در شبکه های اجتماعی عضو هستید . اگر با هم دیگر متحد عمل کنیم حتی میتوانیم از این حملات به نفع خود بهره ببریم . تنها کاری که لازم است انجام دهیم ، محکوم کردن حملات و نگاشتن هشتگ های جهانی است تا مردم خارجی نیز توجهشان جلب شود . اگر این کار در مقیاس های عظیم صورت گیرد بسیار موثر تر از نامه رهبری یا آواتار های I love Mohammad خواهد بود .

امروزه برای مردم دنیا اسلام یعنی ترور و ایران یعنی کشوری که به دنبال بمب اتمی است برای نابودی جهان و حقوق بشر در آن رعایت نمیشود و حامی تروریست است . برای آنان دین مردم مسلمان ایران چیزی مثل دین داعش است که بعضی دستوراتش رعایت نمیشود . اگر ما به عنوان یک ایرانی مسلمان اینگونه حوادث تروریستی را محکوم کنیم، افکار عمومی جهان پیش خود به این نتیجه میرسند که تمام چیزهایی که راجب ایران و اسلام شنیده ایم دروغ و فریب بوده . آنوقت احمقانی مثل ترامپ نمیتواند با اسلام هراسی و ایران هراسی در کشورشان رای بیاورند .

شاید بپرسید آیا خون غربی ها از مردم آسیای غربی که هر روز شاهد این بمب ها هستند رنگین تر است ؟ مسلما نه اما در حالی که اروپائیان از ما می هراسند ما مردم عادی میتوانیم با پیام هایمان به آنها اعلام کنیم که حرف های رسانه هایتان را باور نکنید . ما آنچیزی نیستیم که رسانه هایتان سعی میکنند از ما بسازند و درنتیجه شرایط را به نفع خود تغییر دهیم .

سخنم را با نقل قولی از مرجع بزرگ شیعیان ، آیت الله مکارم شیرازی درباره سونامی پنچ سال پیش ژاپن تمام میکنم :

ایشان در بخش بعدی سخنان خود با اشاره به زلزله و سونامی اخیر کشور ژاپن، گفتند: در خصوص حوادثژاپن ناراحتیم و بنده بارها برای شان دعا کردهام، چرا که امام علی(ع) در نامه ای به مالک اشتر در زمانیکه برای حکومت بر مصر به این کشور عازم بود، فرموده بودند که مصری ها همه مسلمان نیستند اما باهمه شان خوش رفتار باش، چرا که آن ها یا مسلمان و برادر دینی تو و یا این که غیر مسلمان اند و همنوع تو هستند.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته 

جرس

بگو به باران

ببارد امشب

بشوید از رخ

غبار این کوچه باغ‏ها را

که در زلالش

سحر بجوید

ز بیکران‏ها

حضور ما را

به جستجوى کرانه‏هایى

که راه برگشت از آن ندانیم

من و تو بیدار

و محو دیدار

سبک ‏تر از ماهتاب

و از خواب

روانه در شط نور و نرما

ترانه‏اى بر لبان بادیم

به تن همه شرم و شوخ ماندن

به جان جویان

 روان پویان بامدادیم

ندانم از دور و دوردستان

نسیم لرزان بال مرغى است

و یا پیام از ستاره‏اى دور

که مى‏کشاند

بدان دیاران

تمام بود و نبود ما را

درین خموشى و پرده‏پوشى

به گوش آفاق مى‏رساند

طنین شوق و سرود ما را

چه شعرهایى که واژه‏هاى برهنه امشب

نوشته بر خاک و خون و خارا

چه زاد راهى به از رهایى

شبى چنان سرخوش و گوارا!

درین شب پاى مانده در قیر

ستاره سنگین و پا به زنجیر

کرانه لرزان در ابر خونین

تو دانى آرى

تو دانى آرى

دلم ازین تنگنا گرفته

بهانه بهر خدا گرفته

بگو به باران

ببارد امشب

بشوید از رخ

غبار این کوچه باغ‏ها را

که از زلالش سحر بجوید،

ز بیکران‏ها،

حضور ما را.

شفیعی کدکنی